|
::..
Bajit Chadasz 2000
::..
Bajit Chadasz 2001
::.. Bajit Chadasz 2002
Bajit
Chadasz 2000
Organizatorzy:
+>
Fundacja Judaica - Centrum Kultury Żydowskiej
+> Włoski Instytut Kultury w Krakowie
+> Instytut Goethego w Krakowie
Sponsorzy:
+>
Fundacja
im. S. Batorego
+>
Wydział
Kultury i Edukacji Urzędu Miasta Krakowa
+>
Ministerstwo
Kultury i Dziedzictwa Narodowego
+>
Polskie
Linie Lotnicze LOT
+>
Ambasada
Izraela w Warszawie
+>
Fundacja
im. Friedricha Eberta
MORDECHAJ
GEBIRTIG (1877 - 1942)
Patronem piątej edycji Miesiąca Spotkań z Kulturą Żydowską BAJIT CHADASZ
jest Mordechaj Gebirtig. Urodził się 4 maja 1877 roku na krakowskim
Kazimierzu. Szkól wiele nie kończył, jedynie w chederze odebrał tradycyjne
żydowskie wykształcenie. Przez całe swoje życie pracował jako stolarz.
W młodości był zapalonym socjalistą. Debiutował w roku 1905 na łamach
krakowskiej gazety Socjaldemokrat. Do pisania namówił go wybitny literat
Abraham Rajzen, a pierwszy opublikowany wiersz Gebirtiga nosił tytuł
"Der general-sztrajk" (Strajk generalny).
W latach I wojny światowej Gebirtiga wcielono do armii austriackiej.
Służył jako sanitariusz w szpitalu wojskowym w Krakowie. W tym okresie
powstało wiele wierszy, które później weszły do tomiku "Folkstimlech"
(Na ludową nutę). (...) Muzyką i słowem władał Gebirtig z prawdziwym
mistrzostwem, a jeśli sięgał po motywy ludowe , to podnosił je na wyżyny
artyzmu. W jego twórczości wiele jest wątków autobiograficznych. Jedne
piosenki były pisane dla teatru, inne mają głęboko osobisty charakter.
(...)
W okresie międzywojennym Gebirtig był zaangażowany w działalność teatru
żydowskiego przy ulicy Bocheńskiej 7. W 1924 roku był nawet członkiem
zarządu Towarzystwa Miłośników Sztuki Żydowskiej. Spotykał się z aktorami
i żydowską inteligencją na wieczorkach literackich "Pod szmatką",
bądź w restauracji Thorna. Podczas jednego z takich wieczorków w 1921
roku doszło do spotkania Gebirtiga z Molly Picon i Jakubem Kalichem,
którzy wystawiali na scenie przy ul. Bocheńskiej operetkę "Jankiel".
Goście zachwycili się śpiewanymi przez Gebirtiga piosenkami i kupili
(po 25 dolarów za sztukę) prawo do wykonywania utworów "Huliet,
huliet, kinderlech" (Bawcie się dziateczki) i "Kinder-jorn"
(Lata dziecięce). W ten sposób piosenki skromnego stolarza zawędrowały
za ocean. (...)
Wybuch wojny zastał Gebirtiga w mieszkaniu przy ul. Berka Joselewicza
5 w Krakowie. Stamtąd w 1940 roku musiał wraz z żoną i trzema córkami
"przesiedlić się" do Łagiewnik. Kiedy wiosną 1942 roku sprowadzono
Gebirtiga do getta w Krakowie - Podgórzu, zostało mu jeszcze kilka miesięcy
życia. W getcie spotkał przyjaciół: malarza Abrahama Neumana, muzyka
Juliusza Hoffmana, który przed wojną zapisywał melodie skomponowane
przez Gebirtiga. Ile wierszy i pieśni powstało w tym trudnym okresie,
dokładnie nie wiadomo.
Mordechaj Gebirtig został zastrzelony 4 czerwca 1942 roku w drodze do
wagonów, które wiozły krakowskich Żydów do obozu zagłady w Bełżcu. Razem
z nim na rogu ulic Janowa Wola i Dąbrówki zginął Abraham Neuman. Wojny
nie przeżył nikt z najbliższej rodziny poety - stolarza.
Anna
Ciałowicz
(z katalogu wystawy "Gehat hob ich a hejm... Miałem kiedyś dom...")
Miesiąc
Spotkań z Kulturą Żydowską
BAJIT CHADASZ
Październik 2000 - Tiszri 5761
Niedziela,
1 października
ROSZ HA-SZANA
Poniedziałek,
2 października
18.00 wernisaż wystawy fotografii "Gehat hob ich a hejm... Miałem
kiedyś dom... Krakowski Kazimierz za czasów Mordechaja Gebirtiga w fotografii"
projekcja filmu"Five Polish Cities", przedstawiającego życie
żydowskie w pięciu miastach przedwojennej polski
wernisaż z udziałem Remberta SCHLEICHERA - byłego Konsula Republiki
Austrii w Krakowie
19.00 koncert REINER TRIO w składzie: Roman REINER (skrzypce), Barbara
ŁYPIK-SOBANIEC (wiolonczela) oraz Sławomir CIERPIK (fortepian) W programie
koncertu Kol Nidrei Maxa Brucha oraz melodie żydowskie
Wtorek,
3 października
18.00 Bund: historyczne osiągnięcia zamordowanej partii
Wykład Abrahama BRUMBERGA (USA)
Abraham Brumberg, urodzony w Warszawie był aktywnym działaczem BUNDU.
Po wyjeździe do USA stał się cenionym sowietologiem.
Środa,
4 października
18.00 Koncert pieśni i poezji w jidysz.
Abraham Brumberg i Lesław Lic
Czwartek,
5 października
18.00 Izrael a Holocaust
Wykład Michała SOBELMANA, Sekretarza Prasowego Ambasady Izraela w Polsce
Piątek,
6 października
18.00 Koncert zespołu KROKE w składzie: Tomasz KUKURBA (skrzypce,
altówka), Jerzy BAWÓŁ
(akordeon) oraz Tomasz LATO (kontrabas)
Niedziela,
8 października
KOL NIDREI
Poniedziałek,
9 października
JOM KIPUR
Wtorek,
10 października
18.00 Komu oddał swoje życie Szmul Zygiebojm?
Spotkanie z Marianem Turskim oraz projekcja filmu "Śmierć Zygielbojma"
w reżyserii Dżamili Ankiewicz. Po projekcji filmu spotkanie z reżyserką.
Środa,
11 października
18.00 Tożsamość żydowska w Polsce i w Niemczech
Dyskusja panelowa z udziałem Prof. Michaela WOLFFSOHNA (Niemcy) i Mariana
TURSKIEGO, prowadzenie: Adam KRZEMIŃSKI.
Prof. Michael Wolffsohn urodził się w 1947 roku w Tel Avivie w rodzinie
niemiecko-żydowskich emigrantów, od 1954 roku mieszka w Niemczech. Studiował
historię, nauki polityczne i ekonomię społeczną w Berlinie, Tel Avivie
i Nowym Jorku. Od roku 1981 jest profesorem historii najnowszej na Uniwersytecie
Bundeswehry w Monachium. Jest również autorem książek "Wieczna
wina" i "Moi Żydzi, wasi Żydzi".
"Stosunki niemiecko-żydowskie nacechowane są licznymi nieporozumieniami
i sprzecznościami. Michael Wolffsohn, znany z tego, że nie owija niczego
w bawełnę i nazywa rzeczy po imieniu, opowiada w swej nowej książce
o sprawach bolesnych, o zamierzonym i niezamierzonym wzajemnym obrażaniu
się." ("Die Zeit", 1997)
Dyskusja przygotowana wspólnie z Instytutem Goethego w Krakowie, tłumaczona
symultanicznie
Czwartek,
12 października
18.00 Kibucnik z Nir-Oz
Spotkanie z Alexem DANZIGIEM (Izrael) oraz projekcja filmu o nim w reżyserii
Krzysztofa Bukowskiego według scenariusza Michała Sobelmana.
Alex Danzig wyjechał z Warszawy z rodzicami, jako dziewięciolatek, w
roku 1957. Od lat mieszka w kibicu Nir-Oz na pustyni Negev. W Izraelu
skończył studia historyczne, później przez lata uczył w szkole oraz
pracował w kibucu. Po trzydziestu latach od wyjazdu, po raz pierwszy
przyjechał do Polski. Obecnie jest zatrudniony w Ministerstwie Edukacji,
kształci przewodników izraelskich pilotujących grupy młodzieży po Polsce,
jak również sam pokazuje Polskę grupom Izraelczyków.
Piątek,
13 października
19.00 Msza wędrującego według Edwarda Stachury
Spektakl w wykonaniu Anny CHODAKOWSKIEJ i Romana ZIEMLAŃSKIEGO (gitara)
Sobota,
14 października
SUKKOT I
Niedziela,
15 października
SUKKOT II
Poniedziałek,
16 października
17.00 Wernisaż wystawy Justyny CHWASTEK
J. Chwastek jest autorką okładki do książki Natana GROSSA pt. Żydowski
bard. Na wystawie zaprezentowane zostaną grafiki komputerowe, inspirowane
wierszami Gebirtiga, które poznała dzięki kontaktom z N. Grossem.
17.30 Promocja książki Natana GROSSA pt." Żydowski bard. Gawęda
o życiu i twórczości Mordechaja Gebirtiga"., wydanej przez
Księgarnię Akademicką w Krakowie.
Podczas promocji pierwszej polskiej monografii twórczości Mordechaja
Gebirtiga, obecny będzie autor, Rafael F. SCHARF, dr Eugenia PROKOP-JANIEC
z Instytutu Filologii Polskiej UJ oraz dr Józef WRÓBEL, redaktor książki.
Natan Gross urodził się w Krakowie w 1919 roku, tu przeżył wojnę i czasom
tym poświęcił wspomnieniowy tom "Kim pan jest, panie Grymek",
wydany po polsku w 1991 roku. Nim wyjechał do Izraela w 1950 roku, wydał
"Wybór współczesnej poezji hebrajskiej" (1947) i "Pieśni
o Izraelu" (1948); do poezji powrócił później publikując po polsku
nostalgiczne tomu "Copo nam zostało z tych lat" (1971) i "Okruszyny
młodości" (1976) Jest aktywnym literatem i publicystą w środowisku
polskojęzycznym w Izraelu. Drugim, zawodowym obszarem jego pasji jest
film: jest reżyserem trzech filmów długometrażowych i ponad stu dokumentalnych.
W języku hebrajskim opublikował "Dzieje żydowskiego filmu w Polsce"
(1990), jest też współautorem "Historii filmu izraelskiego"
(1991).
19.00 Wspomnienie z krakowskiego Kazimierza
Koncert w wykonaniu zespołu JASCHA LIEBERMAN TRIO w składzie Jascha
LIEBERMAN (skrzypce/altówka), Jacek HOŁUBOWSKI (akordeon), Roman ŚLAZYK
(kontrabas)
Wtorek,
17 października
18.00 Refleksje o stosunkach polsko - żydowskich w okresie międzywojennym
Wykład Prof. Israela GUTMANA z Yad Vashem
Środa,
18 października
18.00 Czy okupacja trwa?
Spotkanie z Antonim MARIANOWICZEM
Antoni Marianowicz jest autorem ponad 20 zbiorów wierszy, przekładów
z literatury niemieckiej, angielskiej, amerykańskiej i francuskiej,
wielu utworów satyrycznych, sztuk teatralnych, jak również audycji radiowych.
Jest laureatem Krzyża Oficerskiego i Kawalerskiego Orderu Odrodzenia
Polski i wielu innych nagród państwowych. Przewodniczący Zarządu Stowarzyszenia
Autorów ZAiKS. W 1995 roku ukazała się jego książka "Życie surowo
wzbronione", a w 1999 - "Polska, Żydzi i cykliści. Dziennik
roku przestępnego."
Czwartek,
19 października
18.00 Promocja albumu Prof. Jerzego MALINOWSKIEGO pt. "Malarstwo
i rzeźba Żydów polskich w XIX i XX wieku" wydanego przez Państwowe
Wydawnictwo Naukowe.
Spotkanie z twórcami pierwszej syntezy współczesnej sztuki Żydów polskich
będzie okazją do dyskusji o barwnie przedstawionej historii sztuki żydowskiej.
Nie było do tej pory publikacji tak wnikliwie traktującej kwestie interpretacji
dzieł artystów żydowskich, takich jak Maurycy Gottlieb, Samuel Hirszenberg
czy Artur Markowicz. Wejrzenie w skomplikowaną symbolikę, związki sztuki
z ideologiami politycznymi i społecznymi - wszystko to zawarte jest
w pierwszym z dwóch tomów tej niecodziennej książki. W pierwszym z nich
artyści żydowscy z ziem polskich, litewskich i białoruskich, monografia
grupy "Jung Idysz", historia sztuki od 1910 do 1939 roku.
Sobota,
21 października
SIMCHAT TORA
Niedziela,
22 października
18.00 Koncert pieśni Mordechaja Gebirtiga w wykonaniu Tovy BEN-ZVI
(Izrael)
Niedziela,
29 października
18.00 Koncert kameralny w wykonaniu Agnieszki MONASTERSKIEJ (mezzosopran),
Bogusława HUBISZ-SIELSKA (altówka) i Mariusza SIELSKIEGO (fortepian)
Koncert promocyjny płyty z muzyką Racel Knobler. W programie koncertu,
oprócz kompozycji R. Knobler znajdą się również utwory F. Schuberta,
H. Vieuxtemps, J. Brahmsa, C. Debussy'ego, B. Brittena.
Rachel Knobler, urodziła się w 1924 roku w Słomnikach pod Krakowem.
Jest absolwentką Gimnazjum Hebrajskiego w Krakowie, mieszkającą od 1946
roku w Monachium. Jest kompozytorką, malarką i poetką.
INCONTRI
CON LA CULTURA EBRAICA
Niedziela,
22 października
20.00 Projekcja filmu pt. "Jona, która mieszkał w wielorybie"
w reż. Roberto FAENZY z udziałem reżysera filmu - kino "Pod Baranami"
Poniedziałek,
23 października
18.00 Spotkanie z Nedo FIANO, byłym więźniem KL Auschwitz-Birkenau
oraz Dyskusja panelowa z udziałem Marcellego PEZZETTI z Fundacji Centrum
Współczesnej Dokumentacji Żydowskiej (CDEC) w Mediolanie, Rudiego ASSUNTINO,
reżysera filmowego Roberto FAENZY oraz aktorki Eldy FERRI.
Wtorek,
24 października
18.00 Projekcja filmu" La Tregua" w reżyserii Francesco
ROSI, na motywach opowiadania Primo Leviego film w wersji oryginalnej
tłumaczony symultaniczne
Środa,
25 października
18.00 Koncert w wykonaniu kwartetu smyczkowego I Solisti di
Perugia w składzie: Paolo FRANCESCHINI, Luca ARCESE, Luca RANIERI
i Maria Cecilia BERIOLI, pod dyrekcją Maestro Eugenio De ROSA (fortepian)
Czwartek,
26 października
18.00 Projekcja filmu "Ogród Finzi Continich" w reżyserii
Vittorio De SICA.
film w wersji oryginalnej tłumaczony symultaniczne
Piątek,
27 października
18.00 Trzy córki - Dray tekhterlech
Spektakl muzyczny Rudiego ASSUNTINO o poezji, muzyce i życiu Mordechaja
Gebirtiga w wykonaniu TRIO SHIR AM (Włochy) w składzie: Faye NEPON (śpiew),
Igor POLESITSKY (skrzypce, altówka), Mauro GROSSI (fortepian), Ludmiła
RYBA (narracja). Aranżacja: Joel Hoffman i Igor Polesitsky.
Sobota, 28 października
20.00 Projekcja filmu pt. "L'amante perduto" w reż.
Roberto FAENZY
Kino "Pod Baranami"
|
