::.. Bajit Chadasz 2000
::.. Bajit Chadasz 2001
::.. Bajit Chadasz 2002
::.. Bajit Chadasz 2004
::.. Bajit Chadasz 2005
::.. Bajit Chadasz 2006


Bajit Chadasz 2000

Organizatorzy:
+> Fundacja Judaica - Centrum Kultury Żydowskiej
+> Włoski Instytut Kultury w Krakowie
+> Instytut Goethego w Krakowie<

Sponsorzy:
+> Fundacja im. S. Batorego
+> Wydział Kultury i Edukacji Urzędu Miasta Krakowa
+> Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
+> Polskie Linie Lotnicze LOT
+> Ambasada Izraela w Warszawie
+> Fundacja im. Friedricha Eberta

MORDECHAJ GEBIRTIG (1877 - 1942)
Patronem piątej edycji Miesiąca Spotkań z Kulturą Żydowską BAJIT CHADASZ jest Mordechaj Gebirtig. Urodził się 4 maja 1877 roku na krakowskim Kazimierzu. Szkól wiele nie kończył, jedynie w chederze odebrał tradycyjne żydowskie wykształcenie. Przez całe swoje życie pracował jako stolarz.

W młodości był zapalonym socjalistą. Debiutował w roku 1905 na łamach krakowskiej gazety Socjaldemokrat. Do pisania namówił go wybitny literat Abraham Rajzen, a pierwszy opublikowany wiersz Gebirtiga nosił tytuł "Der general-sztrajk" (Strajk generalny).

W latach I wojny światowej Gebirtiga wcielono do armii austriackiej. Służył jako sanitariusz w szpitalu wojskowym w Krakowie. W tym okresie powstało wiele wierszy, które później weszły do tomiku "Folkstimlech" (Na ludową nutę). (...) Muzyką i słowem władał Gebirtig z prawdziwym mistrzostwem, a jeśli sięgał po motywy ludowe , to podnosił je na wyżyny artyzmu. W jego twórczości wiele jest wątków autobiograficznych. Jedne piosenki były pisane dla teatru, inne mają głęboko osobisty charakter. (...)

W okresie międzywojennym Gebirtig był zaangażowany w działalność teatru żydowskiego przy ulicy Bocheńskiej 7. W 1924 roku był nawet członkiem zarządu Towarzystwa Miłośników Sztuki Żydowskiej. Spotykał się z aktorami i żydowską inteligencją na wieczorkach literackich "Pod szmatką", bądź w restauracji Thorna. Podczas jednego z takich wieczorków w 1921 roku doszło do spotkania Gebirtiga z Molly Picon i Jakubem Kalichem, którzy wystawiali na scenie przy ul. Bocheńskiej operetkę "Jankiel". Goście zachwycili się śpiewanymi przez Gebirtiga piosenkami i kupili (po 25 dolarów za sztukę) prawo do wykonywania utworów "Huliet, huliet, kinderlech" (Bawcie się dziateczki) i "Kinder-jorn" (Lata dziecięce). W ten sposób piosenki skromnego stolarza zawędrowały za ocean. (...)

Wybuch wojny zastał Gebirtiga w mieszkaniu przy ul. Berka Joselewicza 5 w Krakowie. Stamtąd w 1940 roku musiał wraz z żoną i trzema córkami "przesiedlić się" do Łagiewnik. Kiedy wiosną 1942 roku sprowadzono Gebirtiga do getta w Krakowie - Podgórzu, zostało mu jeszcze kilka miesięcy życia. W getcie spotkał przyjaciół: malarza Abrahama Neumana, muzyka Juliusza Hoffmana, który przed wojną zapisywał melodie skomponowane przez Gebirtiga. Ile wierszy i pieśni powstało w tym trudnym okresie, dokładnie nie wiadomo.

Mordechaj Gebirtig został zastrzelony 4 czerwca 1942 roku w drodze do wagonów, które wiozły krakowskich Żydów do obozu zagłady w Bełżcu. Razem z nim na rogu ulic Janowa Wola i Dąbrówki zginął Abraham Neuman. Wojny nie przeżył nikt z najbliższej rodziny poety - stolarza.


Miesiąc Spotkań z Kulturą Żydowską
BAJIT CHADASZ
Październik 2000 - Tiszri 5761 Niedziela, 1 października
ROSZ HA-SZANA

Poniedziałek, 2 października
18.00 wernisaż wystawy fotografii "Gehat hob ich a hejm... Miałem kiedyś dom... Krakowski Kazimierz za czasów Mordechaja Gebirtiga w fotografii"
projekcja filmu"Five Polish Cities", przedstawiającego życie żydowskie w pięciu miastach przedwojennej polski
wernisaż z udziałem Remberta SCHLEICHERA - byłego Konsula Republiki Austrii w Krakowie
19.00 koncert REINER TRIO w składzie: Roman REINER (skrzypce), Barbara ŁYPIK-SOBANIEC (wiolonczela) oraz Sławomir CIERPIK (fortepian) W programie koncertu Kol Nidrei Maxa Brucha oraz melodie żydowskie

Wtorek, 3 października
18.00 Bund: historyczne osiągnięcia zamordowanej partii
Wykład Abrahama BRUMBERGA (USA)
Abraham Brumberg, urodzony w Warszawie był aktywnym działaczem BUNDU. Po wyjeździe do USA stał się cenionym sowietologiem.

Środa, 4 października
18.00 Koncert pieśni i poezji w jidysz.
Abraham Brumberg i Lesław Lic

Czwartek, 5 października
18.00 Izrael a Holocaust
Wykład Michała SOBELMANA, Sekretarza Prasowego Ambasady Izraela w Polsce

Piątek, 6 października
18.00 Koncert zespołu KROKE w składzie: Tomasz KUKURBA (skrzypce, altówka), Jerzy BAWÓŁ
(akordeon) oraz Tomasz LATO (kontrabas)

Niedziela, 8 października
KOL NIDREI

Poniedziałek, 9 października
JOM KIPUR

Wtorek, 10 października
18.00 Komu oddał swoje życie Szmul Zygiebojm?
Spotkanie z Marianem Turskim oraz projekcja filmu "Śmierć Zygielbojma" w reżyserii Dżamili Ankiewicz. Po projekcji filmu spotkanie z reżyserką.

Środa, 11 października
18.00 Tożsamość żydowska w Polsce i w Niemczech
Dyskusja panelowa z udziałem Prof. Michaela WOLFFSOHNA (Niemcy) i Mariana TURSKIEGO, prowadzenie: Adam KRZEMIŃSKI.
Prof. Michael Wolffsohn urodził się w 1947 roku w Tel Avivie w rodzinie niemiecko-żydowskich emigrantów, od 1954 roku mieszka w Niemczech. Studiował historię, nauki polityczne i ekonomię społeczną w Berlinie, Tel Avivie i Nowym Jorku. Od roku 1981 jest profesorem historii najnowszej na Uniwersytecie Bundeswehry w Monachium. Jest również autorem książek "Wieczna wina" i "Moi Żydzi, wasi Żydzi".
"Stosunki niemiecko-żydowskie nacechowane są licznymi nieporozumieniami i sprzecznościami. Michael Wolffsohn, znany z tego, że nie owija niczego w bawełnę i nazywa rzeczy po imieniu, opowiada w swej nowej książce o sprawach bolesnych, o zamierzonym i niezamierzonym wzajemnym obrażaniu się." ("Die Zeit", 1997)
Dyskusja przygotowana wspólnie z Instytutem Goethego w Krakowie, tłumaczona symultanicznie

Czwartek, 12 października
18.00 Kibucnik z Nir-Oz
Spotkanie z Alexem DANZIGIEM (Izrael) oraz projekcja filmu o nim w reżyserii Krzysztofa Bukowskiego według scenariusza Michała Sobelmana.
Alex Danzig wyjechał z Warszawy z rodzicami, jako dziewięciolatek, w roku 1957. Od lat mieszka w kibicu Nir-Oz na pustyni Negev. W Izraelu skończył studia historyczne, później przez lata uczył w szkole oraz pracował w kibucu. Po trzydziestu latach od wyjazdu, po raz pierwszy przyjechał do Polski. Obecnie jest zatrudniony w Ministerstwie Edukacji, kształci przewodników izraelskich pilotujących grupy młodzieży po Polsce, jak również sam pokazuje Polskę grupom Izraelczyków.

Piątek, 13 października
19.00 Msza wędrującego według Edwarda Stachury
Spektakl w wykonaniu Anny CHODAKOWSKIEJ i Romana ZIEMLAŃSKIEGO (gitara)

Sobota, 14 października
SUKKOT I

Niedziela, 15 października
SUKKOT II

Poniedziałek, 16 października
17.00 Wernisaż wystawy Justyny CHWASTEK
J. Chwastek jest autorką okładki do książki Natana GROSSA pt. Żydowski bard. Na wystawie zaprezentowane zostaną grafiki komputerowe, inspirowane wierszami Gebirtiga, które poznała dzięki kontaktom z N. Grossem.
17.30 Promocja książki Natana GROSSA pt." Żydowski bard. Gawęda o życiu i twórczości Mordechaja Gebirtiga"., wydanej przez Księgarnię Akademicką w Krakowie.
Podczas promocji pierwszej polskiej monografii twórczości Mordechaja Gebirtiga, obecny będzie autor, Rafael F. SCHARF, dr Eugenia PROKOP-JANIEC z Instytutu Filologii Polskiej UJ oraz dr Józef WRÓBEL, redaktor książki.
Natan Gross urodził się w Krakowie w 1919 roku, tu przeżył wojnę i czasom tym poświęcił wspomnieniowy tom "Kim pan jest, panie Grymek", wydany po polsku w 1991 roku. Nim wyjechał do Izraela w 1950 roku, wydał "Wybór współczesnej poezji hebrajskiej" (1947) i "Pieśni o Izraelu" (1948); do poezji powrócił później publikując po polsku nostalgiczne tomu "Copo nam zostało z tych lat" (1971) i "Okruszyny młodości" (1976) Jest aktywnym literatem i publicystą w środowisku polskojęzycznym w Izraelu. Drugim, zawodowym obszarem jego pasji jest film: jest reżyserem trzech filmów długometrażowych i ponad stu dokumentalnych. W języku hebrajskim opublikował "Dzieje żydowskiego filmu w Polsce" (1990), jest też współautorem "Historii filmu izraelskiego" (1991).
19.00 Wspomnienie z krakowskiego Kazimierza
Koncert w wykonaniu zespołu JASCHA LIEBERMAN TRIO w składzie Jascha LIEBERMAN (skrzypce/altówka), Jacek HOŁUBOWSKI (akordeon), Roman ŚLAZYK (kontrabas)

Wtorek, 17 października
18.00 Refleksje o stosunkach polsko - żydowskich w okresie międzywojennym
Wykład Prof. Israela GUTMANA z Yad Vashem

Środa, 18 października
18.00 Czy okupacja trwa?
Spotkanie z Antonim MARIANOWICZEM
Antoni Marianowicz jest autorem ponad 20 zbiorów wierszy, przekładów z literatury niemieckiej, angielskiej, amerykańskiej i francuskiej, wielu utworów satyrycznych, sztuk teatralnych, jak również audycji radiowych. Jest laureatem Krzyża Oficerskiego i Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski i wielu innych nagród państwowych. Przewodniczący Zarządu Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. W 1995 roku ukazała się jego książka "Życie surowo wzbronione", a w 1999 - "Polska, Żydzi i cykliści. Dziennik roku przestępnego."

Czwartek, 19 października
18.00 Promocja albumu Prof. Jerzego MALINOWSKIEGO pt. "Malarstwo i rzeźba Żydów polskich w XIX i XX wieku" wydanego przez Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Spotkanie z twórcami pierwszej syntezy współczesnej sztuki Żydów polskich będzie okazją do dyskusji o barwnie przedstawionej historii sztuki żydowskiej. Nie było do tej pory publikacji tak wnikliwie traktującej kwestie interpretacji dzieł artystów żydowskich, takich jak Maurycy Gottlieb, Samuel Hirszenberg czy Artur Markowicz. Wejrzenie w skomplikowaną symbolikę, związki sztuki z ideologiami politycznymi i społecznymi - wszystko to zawarte jest w pierwszym z dwóch tomów tej niecodziennej książki. W pierwszym z nich artyści żydowscy z ziem polskich, litewskich i białoruskich, monografia grupy "Jung Idysz", historia sztuki od 1910 do 1939 roku.

Sobota, 21 października
SIMCHAT TORA

Niedziela, 22 października
18.00 Koncert pieśni Mordechaja Gebirtiga w wykonaniu Tovy BEN-ZVI (Izrael)

Niedziela, 29 października
18.00 Koncert kameralny w wykonaniu Agnieszki MONASTERSKIEJ (mezzosopran), Bogusława HUBISZ-SIELSKA (altówka) i Mariusza SIELSKIEGO (fortepian)
Koncert promocyjny płyty z muzyką Racel Knobler. W programie koncertu, oprócz kompozycji R. Knobler znajdą się również utwory F. Schuberta, H. Vieuxtemps, J. Brahmsa, C. Debussy'ego, B. Brittena.
Rachel Knobler, urodziła się w 1924 roku w Słomnikach pod Krakowem. Jest absolwentką Gimnazjum Hebrajskiego w Krakowie, mieszkającą od 1946 roku w Monachium. Jest kompozytorką, malarką i poetką.

INCONTRI CON LA CULTURA EBRAICA

Niedziela, 22 października
20.00 Projekcja filmu pt. "Jona, która mieszkał w wielorybie" w reż. Roberto FAENZY z udziałem reżysera filmu - kino "Pod Baranami"

Poniedziałek, 23 października
18.00 Spotkanie z Nedo FIANO, byłym więźniem KL Auschwitz-Birkenau oraz Dyskusja panelowa z udziałem Marcellego PEZZETTI z Fundacji Centrum Współczesnej Dokumentacji Żydowskiej (CDEC) w Mediolanie, Rudiego ASSUNTINO, reżysera filmowego Roberto FAENZY oraz aktorki Eldy FERRI.

Wtorek, 24 października
18.00 Projekcja filmu" La Tregua" w reżyserii Francesco ROSI, na motywach opowiadania Primo Leviego film w wersji oryginalnej tłumaczony symultaniczne

Środa, 25 października
18.00 Koncert w wykonaniu kwartetu smyczkowego I Solisti di Perugia w składzie: Paolo FRANCESCHINI, Luca ARCESE, Luca RANIERI i Maria Cecilia BERIOLI, pod dyrekcją Maestro Eugenio De ROSA (fortepian)

Czwartek, 26 października
18.00 Projekcja filmu "Ogród Finzi Continich" w reżyserii Vittorio De SICA.
film w wersji oryginalnej tłumaczony symultaniczne

Piątek, 27 października
18.00 Trzy córki - Dray tekhterlech
Spektakl muzyczny Rudiego ASSUNTINO o poezji, muzyce i życiu Mordechaja Gebirtiga w wykonaniu TRIO SHIR AM (Włochy) w składzie: Faye NEPON (śpiew), Igor POLESITSKY (skrzypce, altówka), Mauro GROSSI (fortepian), Ludmiła RYBA (narracja). Aranżacja: Joel Hoffman i Igor Polesitsky.

Sobota, 28 października
20.00 Projekcja filmu pt. "L'amante perduto" w reż. Roberto FAENZY
Kino "Pod Baranami"